ÇEVRE - 16 Mart 2025 Pazar 09:33

Sıcaklık artışında dünyayı geçtik: İklim değişikliğiyle gelen ’kırbaç’ etkisi Türkiye’yi de tehdit ediyor

A
A
A
Sıcaklık artışında dünyayı geçtik: İklim değişikliğiyle gelen ’kırbaç’ etkisi Türkiye’yi de tehdit ediyor

Aşırı yağış ve kuraklıkla meydana gelen ’kırbaç’ etkisi ile iklim değişikliğine dikkat çeken Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, "İklim değişikliği hedefleri arasında görülen 1,5 dereceydi, aşmış olduk. Sıcaklık artışlarının dünya ortalaması 1,5 dereceyken bizim Mersin Körfezi ve Doğu Karadeniz’de gördüğümüz artışlar 2,5 dereceyi buluyor" dedi.


Mersin Erdemli’de yer alan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, başta Akdeniz ve Karadeniz bölgesinde dünya ortalamasının üzerinde sıcaklık artışına neden olan iklim değişikliğiyle oluşan riskler hakkında uyarıcı bilgiler verdi. Prof. Dr. Salihoğlu bazı ülkelerde günlerce süren yangınlara neden olan ’kırbaç’ etkisinin Türkiye’yi de tehdit ettiğini kaydetti.


Son yıllarda dünyada artan aşırı sıcak günler ve yangınlar gibi aşırı olayları duyduklarına değinen Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, en son Los Angeles’te günlerce söndürülemeyen yangını, geçen yaz Türkiye’de yoğun yangınları yaşadıklarına dikkat çekerek bunun ana sebebinin toprak nemin deki azalma ve kuraklık olduğunu söyledi.


Son dönemlerde bilim insanlarının yaptığı çalışmada ’kırbaç’ etkisi dedikleri olayı görmeye başladıklarının altını çizen Prof. Dr. Salihoğlu, "Bu kırbaç etkisi aşırı yağışlar sonrası oluşan kuraklık. Aşırı yağışlar bölgedeki bitki örtüsü aşırı bir şekilde büyütüyor hemen arkasından gelen kuraklık ise bunların kurumasına ve ortaya yangını besleyen yakıtın çıkmasına sebep oluyor. Los Angeles’ te görünen etki buydu. Ülkemizde gerek Akdeniz bölgesi gerek Karadeniz bölgesi de bu konularda hassas. Dolayısıyla biz de ülke olarak bu konularda önlemlerimizi bir an önce almamız gerekiyor. Aşırı olan yağışlara da dikkat etmemiz gerekiyor. Aşırı yağışların arkasından gelecek kuraklık özellikle önü alınması zor yangınlara bölgemizde de sebep olacaktır" diye konuştu.



"Çeşitli önlemleri almamız gerekiyor"


Toprak nemindeki azalmaya değinen Salihoğlu, "Bölgemizde sıcaklardaki artış 1,5 dereceyi geçti. 2024 yılı dünya üzerindeki en sıcak yıl olarak tarihe geçti. İklim değişikliği hedefleri arasında görülen 1,5 dereceydi aşmış olduk. 1,5 derece artışla bile toprak neminde yüzde 20’ye varan artışlar öngörüyordu ki bu artık gerçekleşmiş demek. Düşük nemli topraklarda yangın artacaktır. Bundan sonra tarımsal faaliyetleri, yangın önlem planlarımızı, hep buna göre geliştirmemiz gerekiyor. Aşırı yağışlarda bölgemizde ciddi biçimde artacak. Özellikle Karadeniz Bölgesi’nde daha fazla aşırı yağışların artacağını öngörüyoruz. Bunlara karşı da çeşitli önlemleri almamız gerekiyor. Şehir planlamasından, tarım planlamasına, afetlerin önüne geçme planlamalarına kadar bu bilimsel gerçeklere dikkate alarak önlemleri geliştirmemiz gerekiyor" şeklinde konuştu.



"En çok Akdeniz ve Karadeniz bölgesi risk altında"


Son dönemlerde görülen yangınlardaki kırbaç etkisini de detaylı bir şekilde açıklayan Salihoğlu, "Kırbaç etkisi dediğimiz olay, önce aşırı yağış yani alışık olmadığımız ya da mevsim normallerinin üstündeki bir yağışla oradaki bitki örtüsünün aşırı büyümesi. Bu aşırı yağışın hemen ardından kurak dönemin bunu takip etmesi. Dolayısıyla ortaya çıkan o bitki örtüsü hızla kuruyor yangını besleyen adeta bir yakıta dönüşüyor, buna da kırbaç etkisi diyoruz. Yani önce aşırı yağış ardından aşırı kurak dönem ya da bunun tersi de bazen olabiliyor. Bu da görülmüş durumda aşırı kurak bir dönemden sonra aşırı gelen yağış da sele sebep oluyor. Çünkü çok kurumuş toprak suyu çekemiyor ve o su toprağın yüzeyinden kayıp gidip aşırı sellere sebep oluyor. Bunlara kırbaç etkisi diyoruz. Şu an Türkiye’de tüm ülkemiz esasında risk altında. Bugüne kadar daha çok Amerika’da Kaliforniya’da ya da hatırlarsınız 2022’de çok ciddi yangınlar gördük o bölgelerde. Ama bizim de gerek Akdeniz gerek Karadeniz bölgemiz risk altında" ifadelerini kullandı.



"Sıcaklık dünyada 1,5 Türkiye’deki denizlerde 2,5 derece arttı"


İklim değişikliğinin Türkiye’yi çevreleyen denizlerde çok etkili olduğuna da vurgu yapan Salihoğlu, "Sıcaklık artışlarının dünya ortalaması 1,5 dereceyken bizim Mersin Körfezi ve Doğu Karadeniz’de gördüğümüz artışlar 2,5 dereceyi buluyor. Marmara Denizi’nde de bölgelere bağlı olarak keza öyle. Bu kadar artan sıcaklık aynı zamanda buharlaşmayı da, tuzluluğu da arttırdı. Derin denizde sıcaklıklarda artış görüyoruz. Denizdeki dolaşım sistemlerin de değişiklik görüyoruz. Karadeniz’deki mekanizmalar ciddi biçimde değişmiş durumda. Mersin körfezinde ve açıklarındaki soğuk su oluşumlarının azaldığını görüyoruz. Aynı zamanda buradaki ekosistemi etkileyen okyanus asitlenmesi dediğimiz denizlerdeki asit oranının arttığını da gözlemliyoruz" diyerek sözlerini tamamladı.



Sıcaklık artışında dünyayı geçtik: İklim değişikliğiyle gelen ’kırbaç’ etkisi Türkiye’yi de tehdit ediyor

Bunlar Da İlginizi Çekebilir
Adıyaman Başkan Hallaç’tan Çanakkale Zaferi mesajı Adıyaman Kahta Belediye Başkanı Mehmet Can Hallaç, 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü dolayısıyla açıklamalarda bulundu. Başkan Hallaç, Çanakkale Zaferi’nin 110. yıl dönümünü büyük bir gurur ve minnetle anarken, bu şanlı destanın milletimizin bağımsızlık mücadelesindeki önemine vurgu yaptı. Başkan Hallaç, "Bugün, milletimizin bağımsızlık ve egemenlik mücadelesinin en şanlı destanlarından biri olan 18 Mart Çanakkale Zaferi’nin 110. yıl dönümünü gururla idrak ediyoruz. Bu vesileyle, vatanımızın bekası uğruna canlarını feda eden aziz şehitlerimizi ve kahraman gazilerimizi rahmet, minnet ve şükranla yad ediyorum. Çanakkale’de destan yazan ecdadımız, iman dolu göğüsleriyle dönemin en güçlü ordularına karşı koymuş ve bu mücadelede tarihe altın harflerle kazınan kahramanlıklar sergilemiştir. Mehmet Akif Ersoy’un ifadesiyle, ‘Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi!’ dizeleri, Çanakkale ruhunu en güzel şekilde anlatmaktadır. Çanakkale Zaferi, yalnızca bir savaşın kazanılması değil, milletimizin birlik ve beraberliğinin, fedakârlığının ve vatan sevgisinin tüm dünyaya gösterildiği bir dönüm noktasıdır. Bizler de bu ruhu yaşatarak ülkemizin huzuru, refahı ve kalkınması için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Şanlı tarihimize sahip çıkarak, Çanakkale ruhunu canlı tutmaktan asla vazgeçmeyeceğiz. Bu düşüncelerle Çanakkale Zaferi’nin 110’uncu yıl dönümünü tebrik ediyor, 18 Mart Şehitler Günü’nde tüm şehitlerimizi, başta Gazi Mustafa Kemal olmak üzere bütün kahramanlarımızı rahmetle, şükranla anıyorum" diye konuştu.
Şanlıurfa Gülpınar: "Çanakkale zaferi bir diriliş destanıdır" Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Kasım Gülpınar, 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi’nin 110. yıl dönümü dolayısıyla bir mesaj yayımladı. Gülpınar, mesajında, "Şanlı tarihimiz, imanımızdan doğan, milli birlik ve beraberlik ruhuyla kazanılmış eşsiz zaferlerle doludur. Bu zaferlerden biri de, 110 yıl önce kazanılan Çanakkale Zaferi’dir. Çanakkale, sadece bir savaş değil, bir milletin yeniden diriliş destanıdır. Anadolu’nun dört bir yanından vatan evlatları, kadın-erkek, genç-ihtiyar demeden cepheye koşmuş, vatan savunmasında yerini almıştır. Öyle ki, Galatasaray Lisesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Kayseri, Konya, Trabzon ve İzmir liseleri, cephede şehit düşen öğrencileri nedeniyle o yıllarda mezun verememiştir. Bu zafer, yalnızca silah gücüyle değil, iman, cesaret ve fedakarlıkla kazanılmıştır. Mehmetçik, yokluk içinde dahi inancıyla destan yazmış, Seyit Onbaşı 276 kiloluk mermiyi omuzlamış, milletimiz bağımsızlığı için canını ortaya koymuştur. Bugün özgürlüğümüzü, bu toprakları bizlere mukaddes bir vatan kılan aziz şehitlerimize borçluyuz. Çanakkale ruhunu yaşatmak, gelecek nesillere aktarmak hepimizin görevidir. Bu duygu ve düşüncelerle, Çanakkale Zaferi’nin 110. yıl dönümünü kutluyor, tüm şehitlerimizi rahmet, minnet ve şükranla anıyorum" ifadelerine yer verdi.
Isparta Isparta’da askeri kışlada çıkan kavgada 2’si ağır çok sayıda asker yaralandı Isparta General İhsan Alper Kışlası’nda eğitim gören Somali uyruklu askerlerin kışla içinde kendi aralarında yaptığı futbol maçında kavga çıktı. Türk askerlerinin de dahil olduğu kavgada 2’si ağır çok sayıda asker yaralandı. Isparta Valisi Abdullah Erin yaralı askerleri hastanede ziyaret ederek gazetecilere yaptığı açıklamada, "Yaralılar arasında durumu kritik olarak değerlendirebileceğimiz 2 tane Somalili asker var. Onlar içinde gerekli müdahaleler yapılıyor" dedi. Olay, saat 21.00 sıralarında Isparta General İhsan Alper Kışlası’nda meydana geldi. Edinilen bilgilere göre kışlada eğitim gören Somali uyruklu askerlerin kendi aralarında yaptıkları futbol maçı sonrası tartışma çıktı. Tartışma bir anda büyüyerek taşlı sopalı kavgaya dönüştü. Türk askerlerinin de müdahil olduğu kavgada çok sayıda asker yaralanırken kışlaya çok sayıda ambulans sevk edildi. Kışla içerisinde ilk müdahaleleri yapılan yaralı askerler ambulanslarla Isparta Şehir Hastanesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne sevk edilerek tedavi altına alındı. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde tedavisi tamamlanan hafif yaralı Türk askerleri taburcu edilirken Şehir Hastanesi’nde tedavi edilen Somali uyruklu askerlerden 2’sinin durumunun ağır olduğu ve entübe edilerek ameliyata alındığı öğrenildi. "Çoğu asker ayakta tedavi edildikten sonra taburcu edildi" Konuyla ilgili Isparta Şehir Hastanesi’ne gelerek olay hakkında bilgi alan ve yaralı askerleri ziyaret eden Isparta Valisi Abdullah Erin konuya ilişkin gazetecilere yaptığı açıklamada; "Bugün akşam saatlerinde saat 21.00 civarında Isparta merkezde bulunan Piyade Komando Eğitim Tugayı’nda eğitim gören Somali uyruklu askerlerden iki grup arasında futbol maçı sonrası bir kavga olayı meydana geldi. Bu kavgaya askerlerimiz kısa süre içerisinde müdahale ederek kontrol altına aldılar. Bu olay sırasında gerek Somali uyruklu gerekse kendi askerlerimizde hafif tıbbi müdahale ile giderilebilecek yaralanmalar meydana geldi. Emniyet ekiplerimiz de olay tedbirlerine yardımcı olmak amacıyla olay yerine sevk edildi. Sağlık teşkilatımız ambulanslarla Somalili ve kendi askerlerimizi Isparta Şehir Hastanesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanemize sevk ettiler. Buralarda tıbbi müdahaleler gerçekleşti. Çoğu asker ayakta tedavi edildikten sonra taburcu edildi" şeklinde konuştu. Vali Erin, "Yaralılar arasında durumu kritik olarak değerlendirebileceğimiz 2 tane Somalili asker var. Onlar içinde gerekli müdahaleler yapılıyor. Umarım bu müdahaleler sonrasında onlarda sağlıklarına kavuşurlar" dedi. Olayla ilgili adli ve idari soruşturma başlatıldığı öğrenildi.