Eminönü Yeni Camii bir diğer adıyla Valide Sultan Camii’nin inşasına 1597 yılında Safiye Sultan tarafından başlandı. Ancak Mısır Çarşısı’nın hemen yanında Galata’nın tam karşısında yer alan son Osmanlı klasik dönem caminin inşası Hatice Sultan’ın çabalarıyla 1665 yılında tamamlandı. Yapımı 66 yıl süren Yeni Camii’nin 66 kubbesi bulunuyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun inşası en uzun süren camisi olan Yeni Camii’nin içinde birbirinden güzel çiniler yer alıyor. Yüzyıllardır milyonlarca kişinin uğrak yeri olan bu güzel eserin içinde bulunan Kabe tasvirli tarihi çini pano demirlerin arkasına gizlendi. 6 bölümlü demir parmaklığın ardından kısmen görünen çini pano paslanmaya başladı. Panonun kenarlarında kırılmalar olduğu görüldü. Kabe tasvirli çini panoda çatlaklar meydana geldi. Tarihçi Ömer Faruk Yavaşçay, eserin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından korunması gerektiğini söyledi.
“Yeni Camii’nin inşası 66 yıl sürdü”
Eminönü Yeni Camii’nin inşası hakkında bilgi veren Tarihçi Ömer Faruk Yavaşçay, “Şuan da Eminönü Yeni Camii’nin önündeyiz. Safiye Sultan döneminde 1597 yılında inşaatına başlanıyor. Camii maalesef tamamlanamıyor. 1600’lü yılların başlarında Sultanahmet Camii’nin inşaatına da başlanıyor o yüzden buraya pek önem gösterilmiyor. Sultanahmet Camii’ne tüm yatırımlar yapılıyor. Burası denize sıfır olduğundan dolayı zemin kısmı sürekli su alıyordu ve buraya yüzlerce kazık çakıldı. Zemin kısmını sağlamlaştırmak için. Bu yüzden de yüzyıllardır dayanıyor. İnşaat yarım kaldı, yıllar geçti.
Hatice Sultan kendisi inşasına devam etmek istedi. Caminin olduğu yerde Yahudilere ait binalar vardı. Hatice Sultan onların hakkı ne kadarsa ödeyerek satın aldı. Satın aldığı binaları da yıktırınca burada devasa bir boş alan oluştu. Sonrasında inşaat çalışmalarına başlandı. Bu çalışmalar çok uzun sürdü çünkü hem cami büyüktü hem de bu dükkanların alımı uzun sürmüştü. Bu caminin inşaatı 66 yıl sürdü. Osmanlı İmparatorluğu’nun inşası en uzun süren camisi burasıdır. 1665 yılında buranın açılışı yapıldı. Tabii ki tek başına yapılmadı. Yanında çeşmesi, sultan türbesi, hünkar kasrı, hünkar mahfili ve medresesi vardı. Büyük bir kompleksti burası. Ayrıca Mısır Çarşısı buraya gelir getirmek için yapılmıştı. Bunların hepsi birlikte 1665 yılında tamamlandı” dedi.
“Kabe tasvirli çini pano maalesef bir demirle kapatılmış”
Osmanlı İmparatorluğu’nun son klasik dönem camisinde bulunan Kabe tasvirli tarihi çini panonun demirle kapatıldığını anlatan Yavaşçay, “Yeni Camii’den sonra bu büyüklükte klasik dönem cami yapılmadı. Genellikle Lale Devri’nden sonra daha çok Avrupai tarzda camiler yapıldı. Bu cami dışarıdan bakıldığında piramidal bir görüntüye sahiptir. Yani 4 köşesinden bir çizgi çizdiğimiz vakit kubbeye bir piramidi andırıyor. Bu yönden mimari olarak çok güzel bir görüntüsü var. Ayrıca içerisinde yüzlerce çini var. Caminin iç kısmında ise çok özel bir eser var. Kabe tasvirli bir çini pano bulunuyor. Bu çini pano maalesef bir demirle kapatılmış durumda.
Eserin hem görüntüsü bozulmuş hem de o demir yıllar geçtikçe paslanıyor ve o çiniyi bozuyor. Burada yapılması gereken o demir korumanın kaldırılıp yerine şeffaf kırılmaz bir camla kaplanması gerekiyor. İnsanlar bir de dokunuyor ona bununda önüne geçilmesi gerekiyor. Bu eserin kırılmaz bir camla koruma altına alınması gerekiyor. Eminönü Yeni Camii Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne aittir şuan mülkiyeti ondadır. Kabe tasvirli çini panonun da onlar tarafın korunması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Semanur Kaygısız - Emre Baba
